Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2014

Μια λίστα για την ευτυχία!

Θανάσης Πολυμένης



ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ οικονομική κρίση, φέρνει πάντα μεγάλες αλλαγές στο σώμα μιας κοινωνίας. Μια οικονομική κρίση, μπορεί να οδηγήσει σε μια ανθρωπιστική κρίση, αλλά κυρίως σε μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Αλλαγές που έχουν έντονες επιπτώσεις στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Ενίοτε όμως, μπορούμε να φτάσουμε στο σημείο να αναθεωρήσουμε ορισμένες αξίες που μέχρι ενός σημείου, θεωρούσαμε δεδομένες. Μια από τις κύριες αναζητήσεις του ανθρώπου στη ζωή του, είναι η αναζήτηση της ευτυχίας, οι δρόμοι, οι τρόποι και οι αξίες που μπορεί να φτάσει ως εκεί.
            Ποιες είναι αυτές οι αξίες; Ένα καλό σπίτι, μια καλή δουλειά, εισοδήματα ικανά να ζούμε χωρίς έγνοιες, να διασκεδάζουμε και να είμαστε ευτυχισμένοι. Χρήματα με τα οποία μπορούμε να μεγαλώσουμε άνετα τα παιδιά μας, χωρίς προβλήματα.
Ίσως αργότερα ένα σπιτάκι στη θάλασσα, ένα καλύτερο αυτοκίνητο, ενώ η καθημερινότητά μας θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με καλύτερα κινητά τηλέφωνα, καλό κομπιούτερ και διάφορες άλλες σύγχρονες ηλεκτρονικές συσκευές που θα μπορούσαν να «καλυτερεύσουν» τη ζωή μας. Αντικείμενα καθημερινής χρήσης και πρακτικής, καλύτερο και πλούσιο φαγητό, έντονη διασκέδαση και απολαύσεις που περιλαμβάνουν ηδονές διαφόρων μορφών, μέσα από τα οποία θα μπορούσαμε να νοιώσουμε ότι τα έχουμε όλα. Θα μπορούσαμε έτσι να είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι!
            Υπάρχει κάποια λίστα για την ευτυχία; Μπορούμε να συνθέσουμε μια λίστα με διάφορα αποκτήματα που θα μπορούσαν να καλυτερεύσουν την καθημερινότητά μας και να είμαστε ευτυχισμένοι; Ο καθένας θα μπορούσε να ετοιμάσει στα γρήγορα μια τέτοια λίστα! Σίγουρα η λίστα αυτή θα αποτελείται από μια πληθώρα αντικειμένων. Πόσοι από εμάς θα γράφαμε μια λίστα διαφορετική, ίσως με τρεις μόνον, καταστάσεις;
            Ο Επίκουρος, αυτός ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος που γεννήθηκε στη Σάμο το 341 π.Χ., είχε μια μικρή λίστα: 1. Φιλία, 2. Ελευθερία, 3. Σκέψη. Και ακόμα, έμεινε γνωστός για την απόλαυση της απλότητας στη ζωή του, αλλά και ψευδώς για την απόκτηση των ηδονών, ως το πραγματικό νόημα της αληθινής ευτυχίας στη ζωή. Έγραφε κάποτε: «Δεν γνωρίζω πώς να διανοηθώ το καλό, αν αφαιρέσω τις ηδονές της γεύσης, αν αφαιρέσω τη σεξουαλική ηδονή, αν αφαιρέσω την ηδονή της ακοή, και αν αφαιρέσω τα γλυκά συναισθήματα που προκαλούνται στη θέα όμορφων μορφών».
            Ο Επίκουρος μένει στην ιστορία, ως ένας άνθρωπος που απόλαυσε την απλότητα της ζωής και φιλοσόφησε την ίδια τη ζωή μέσα από την απλότητά της. Σημασία έχει να είσαι ευτυχισμένος με απλά πράγματα. Όπως καλούς φίλους, ελευθερία να μιλάς και να σκέφτεσαι. Η αλήθεια είναι ότι, όταν σκέφτεσαι τι χρειάζεσαι για μια ευτυχισμένη ζωή, δεν μοιάζει καθόλου απαιτητικό, όταν δεν τίθεται θέμα χρημάτων!
            Δεν διέθετε πολυτελές σπίτι. Το φαγητό του ήταν απλό. Ο Επίκουρος έπινε νερό και όχι κρασί, και ήταν ευτυχισμένος με ένα γεύμα με ψωμί, λαχανικά και μια χούφτα ελιές. «Στείλε μου ένα καλαθάκι τυρί, ώστε να το γιορτάζω όποτε επιθυμώ», είχε ζητήσει από έναν φίλο. Όταν γύρισε οριστικά στην Αθήνα σε ηλικία 35 ετών, βρήκε ένα μεγάλο σπίτι έξω από την Αθήνα και εγκαταστάθηκε εκεί με λίγους φίλους. Στο σπίτι είχε αρκετό χώρο ώστε να έχει ο καθένας το δικό του δωμάτιο, ενώ υπήρχαν κοινοί χώροι για γεύματα και συζητήσεις. Ήταν επτά άνθρωποι.
            Ο ίδιος συνιστούσε να προσπαθεί κανείς να μην τρώει ποτέ μόνος. «Προτού φας ή πιεις οτιδήποτε, σκέψου προσεκτικά με ποιον τρως ή πίνεις παρά τι τρως ή πίνεις: το να τρέφεσαι χωρίς κάποιο φίλο θυμίζει τη ζωή λέοντα ή λύκου». Αργότερα, αγόρασαν έναν κήπο κοντά στο σπίτι τους και εκεί άρχισαν να καλλιεργούν διάφορα λαχανικά για την κουζίνα τους. Βλίτα, κρεμμύδια και αγκινάρες. Διαιτολόγιο όχι πλούσιο, ούτε άφθονο, αλλά γευστικό και θρεπτικό. Όπως εξηγούσε σε έναν φίλο του: «[Ο σοφός] δεν προτιμά με κανέναν τρόπο τη μεγαλύτερη ποσότητα αλλά το πιο εύγευστο.»
            Αυτή η μικρή κοινότητα έμελλε να γίνει γνωστή ως ο Κήπος του Επίκουρου. Ο φιλόσοφος από τη Σάμο, είχε αξιολογήσει με διαφορετικό τρόπο ακόμα και την εμπειρία του θανάτου. Αν κάποιος σκεφτόταν λογικά το θέμα της θνητότητας, θα μπορούσε, όπως υποστήριζε ο Επίκουρος, να συνειδητοποιήσει ότι μετά το θάνατο δεν υπήρχε τίποτα πέρα από τη λήθη, και πως «αδίκως θλιβόμαστε περιμένοντας ένα πράγμα  που σαν το ’χουμε δίπλα μας δεν μας ενοχλεί». Είναι άσκοπο να θορυβείται κανείς προκαταβολικά, για μια κατάσταση που δεν θα βιώσει ποτέ: «Γιατί τίποτε μέσα στη ζωή δεν είναι φοβερό για όποιον έχει στ’ αλήθεια κατανοήσει ότι τίποτε φοβερό δεν υπάρχει στο να μη ζει κανείς».
            Ποια είναι σήμερα η δική μας λίστα της ευτυχίας; Η δική μας λίστα για μια απλή και όμορφη ζωή χωρίς τα διάφορα άγχη που καθημερινά μας περιβάλλουν; Και πώς μπορούμε να τη διαμορφώσουμε μέσα από την σύγχρονη κοινωνία στην οποία ζούμε; Μπορούμε να ξεφύγουμε από το καθημερινό άγχος του χρήματος που μας περιβάλλει; Πώς μπορούμε να απλουστεύσουμε τη ζωή μας;
Πάνω απ’ όλα, χρειάζεται να ψάξουμε μέσα μας και να κάνουμε μια λίστα. Η λίστα του Επίκουρου και των φίλων του περιλάμβανε: Φυσικά και αναγκαία: Φίλοι, Ελευθερία, Σκέψη (για τις κύριες πηγές άγχους  όπως τον θάνατο, την ασθένεια, την πενία, την προκατάληψη), Φαγητό, κατάλυμα, ενδύματα. Στη λίστα με τα φυσικά και όχι αναγκαία, περιλαμβάνονταν: Μεγάλο σπίτι, Ιδιωτικά λουτρά, Συμπόσια, Υπηρέτες, Ψάρι, κρέας. Ενώ στη λίστα με τα μη φυσικά αλλά και μη αναγκαία: Φήμη, Εξουσία.
[Στοιχεία για τον Επίκουρο από το βιβλίο του Αλαίν Ντε Μποττόν: «Η παρηγορία της Φιλοσοφίας» εκδ. ΠΑΤΑΚΗ. Το παραπάνω κείμενο, ξεπήδησε μέσα από σκέψεις διαβάζοντας το κεφάλαιο: «Παρηγορία για την έλλειψη χρημάτων».]
[Δημοσιεύτηκε 28 Ιανουαρίου 2014 Εφημερίδα ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου